Eind 2015 wordt in Israël een nieuwe vorm van openbaar vervoer gelanceerd: zwevende gondels op bestelling.

Rijkert Knoppers
In: NRC/Handelsblad 11 febr. 2015

Hoe kan je je binnen een stedelijke omgeving met een snelheid van 240 kilometer per uur naar willekeurige bestemmingen verplaatsen, zonder enige last te hebben van het andere verkeer? Hoe dat mogelijk is, valt binnen afzienbare tijd te zien zijn op de campus van het bedrijf Israel Aerospace Industries (IAI) in Lod, gelegen in het centrale district van Israël. Hier zal omstreeks 2015 de mondiale primeur plaatsvinden van de skyTran, een volkomen nieuwe vorm van openbaar vervoer. Op het eerste gezicht vertoont dit vervoerssysteem veel overeenkomsten met een gangbare kabelbaan, maar een van de grote verschillen is dat de cabines niet aan een kabel hangen, maar onder een geleidebaan zweven! Dit kan met behulp van “magnetic levitation” (Maglev), een experimentele techniek die ook toegepast is in magneetzweeftreinen, zoals die onder meer in Japan in gebruik zijn. Dankzij het magnetisch veld is er geen sprake van een fysiek ophangingsysteem en kunnen de gondels geruisloos en energiezuinig voortbewegen. Lineaire motoren zorgen voor de aandrijving.
Een tweede verschil met een kabelbaan is dat de skyTran gebruik kan maken van een netwerk, net zoals bijvoorbeeld het spoorwegnet, zodat de route niet beperkt blijft tot een enkelvoudige verbinding tussen twee punten. Met als extra bijzonderheid, dat het systeem volledig vraaggestuurd is, de passagier kan via een computer of smartphone een voertuig bestellen, en die vervolgens rechtstreeks naar de plaats van bestemming laten zweven, zonder daarbij tussenliggende haltes aan te doen. ‘Een dergelijk systeem moet je om te beginnen het voordeel van de twijfel gunnen,’ vertelt dr. Bert Van Wee, hoogleraar Transportbeleid aan de TU Delft desgevraagd. ‘Zelfs bij Philips mislukken ruwweg acht van de tien noviteiten, de twee die wel lukken compenseren de mislukte gevallen.’ Volgens Van Wee zal het eventuele succes onder meer afhangen van het aanbod aan passagiers. ‘Als die capsules de beloofde hoge snelheid niet halen, bijvoorbeeld om veiligheidsredenen, zal de vervoerscapaciteit van de skyTran aanzienlijk lager zijn van die van een metro,’ aldus Van Wee. ‘Daar staat tegenover dat de constructie van een metro schreeuwend duur is, terwijl de aanleg vaak erg complex is. Een tram of een lighttrain concept heeft daarentegen aan de oppervlakte een enorme impact. Het voordeel van de skyTran is natuurlijk het uiterst geringe ruimtebeslag, terwijl de bouw waarschijnlijk relatief goedkoop kan uitpakken.’ Na voltooiing van de enkele lijn in het demonstratieproject in IAI staat er een vervolgproject op de planning in Tel Aviv. In ontwikkeling zijn verder andere skyTran netwerken in Toulouse (Frankrijk), Kerala (India) en San Francisco (Verenigde Staten).